Het gebeurt vaak, en wetenschappers vertellen ons waarom.
 

Wat is pareidolie?

Als je de neiging hebt om gezichten te zien in objecten die eigenlijk niet levend zijn, zoals een huis met een fronsend gezicht, een verraste bowlingbal of een grijnzende appel, ben je niet de enige. Dit fenomeen staat bekend als 'pareidolie'. Maar wat zit er precies achter dit verschijnsel?
 

Hoe werken onze hersenen?

Pareidolie is wanneer we gezichten herkennen in alledaagse voorwerpen. Dit komt doordat onze hersenen geneigd zijn om overal iets bekends van te maken. Deze eigenschap heeft ons geholpen om vormen te herkennen die mogelijk gevaar signaleren, zoals het silhouet van een roofdier. Soms gaan onze hersenen echter een beetje te ver en zien ze verbanden of patronen die er eigenlijk niet zijn. Bijvoorbeeld, sommige mensen zien allerlei figuren in wolken of een gezicht in de maan.
 

Neurale mechanismen van pareidolie

Volgens onderzoeksleider Colin Palme is het heel normaal dat we gezichten in objecten om ons heen zien. "Wat opvalt aan deze objecten is dat ze niet alleen op gezichten lijken, maar ook een gevoel van persoonlijkheid of sociale betekenis overbrengen," legt hij uit. "Bijvoorbeeld, de ramen van een huis kunnen aanvoelen als twee ogen die je indringend aankijken. En een paprika kan een vrolijke blik op zijn 'gezicht' hebben."
 

Overeenkomsten met echte menselijke gezichten

Pareidolie heeft te maken met hoe onze hersenen bedraad zijn. Onderzoek toont aan dat we dezelfde hersenprocessen gebruiken om 'echte' menselijke gezichten te herkennen en te interpreteren. Met andere woorden, we verwerken 'nep'-gezichten met dezelfde neurale mechanismen als echte gezichten.
 

Emotionele aspecten van pareidolie

Hoe werkt dit? Hoewel menselijke gezichten er allemaal anders uitzien, hebben ze gemeenschappelijke kenmerken. Bijvoorbeeld, de ogen en mond staan meestal op dezelfde plek. Dus wanneer we iets zien dat lijkt op een van deze kenmerken, concludeert ons brein al snel dat het een gezicht is. "Het basispatroon van deze kenmerken waaruit het gezicht bestaat, is iets waar onze hersenen goed op zijn afgestemd," zegt Palme. "En dus trekt dit onze aandacht bij pareidolie-objecten."
 

Experimenten en onderzoek naar pareidolie

Bij het waarnemen van een gezichtskenmerk, geeft ons brein niet alleen aan dat er een gezicht is, maar ook een bepaalde emotie. Bijvoorbeeld, kijk naar de onderstaande bowlingbal. Lijkt het niet alsof hij geschrokken is?
 

Evolutionaire aspecten van pareidolie

Om te testen of dezelfde mechanismen in de hersenen actief zijn bij het kijken naar pareidolie-objecten, voerden de onderzoekers een grappig experiment uit. "Als je herhaaldelijk naar foto's kijkt van gezichten die naar links kijken, zal je perceptie in de loop van de tijd veranderen, zodat de gezichten meer naar rechts lijken te kijken dan ze eigenlijk doen," legt Palme uit. Hetzelfde bleek te gebeuren met de kijkrichting van pareidolie-objecten. "Dit bewijst dat er overlap is in de neurale mechanismen die actief zijn bij het kijken naar pareidolie-objecten en echte menselijke gezichten."
 

Conclusie: pareidolie als evolutionair fenomeen

Kortom, als je het gevoel hebt dat een object naar je kijkt of een emotie overbrengt, komt dit doordat de kenmerken van het object bepaalde mechanismen in je hersenen activeren die zijn ontworpen om informatie van menselijke gezichten af te lezen. "Het is dus een soort visuele illusie," zegt Palme. "We weten dat het object niet echt een gezicht heeft. Toch zien we bepaalde kenmerken vanwege mechanismen in ons visuele systeem die actief worden wanneer ze een object detecteren met gezicht-achtige eigenschappen."

Het fenomeen van pareidolie kan een product zijn van onze evolutie. Studies hebben dit verschijnsel ook bij apen waargenomen, wat suggereert dat we deze bijzondere hersenfunctie hebben geërfd van primaten. "Ons brein is geëvolueerd om sociale interactie mogelijk te maken," zegt Palme. "En dit beïnvloedt hoe we de wereld om ons heen zien."